Μία «διαφορετική» διατροφή με πολλές επιλογές!

Πρακτικές συμβουλές για να αυξήσετε την ποικιλία στη διατροφή σας!

Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες στη διαχείριση της φαινυλκετονουρίας (PKU) είναι να αποφασίσετε τι θα φάτε! Την ίδια στιγμή, η διατροφή αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο διαχείρισης. Στόχος κάθε διατροφικής προσπάθειας είναι τα άτομα με PKU να ζουν ανεξάρτητα, έχοντας μία καλή ποιότητα ζωής.

Η κοινή αντίληψη λέει πως όσο περνούν τα χρόνια, γίνεται ολοένα και πιο εύκολο να ακολουθήσει κανείς την PKU διατροφή. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ διαφορετική. Οι ξεχωριστές διατροφικές επιλογές, ο χρόνος που απαιτείται, η διαχείριση των υποκατάστατων πρωτεΐνης και το συνολικό κόστος, αυξάνουν το βαθμό δυσκολίας.

Η PKU διατροφή είναι μοναδική για τον καθένα. Τόσο οι προσωπικές προτιμήσεις, όσο και ο καλός μεταβολικός έλεγχος καθιστούν διαφορετικές ανάγκες του κάθε ατόμου. Για το λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητη η συμβουλή ενός εξειδικευμένου διαιτολόγου, σε συνδυασμό με τις τέσσερις βασικές αρχές του PKU διατροφικού προγράμματος.

• Αποφυγή τροφών υψηλών σε πρωτεΐνη ή φαινυλαλανίνη.
• Μετρημένη κατανάλωση φαινυλαλανίνης από τη διατροφή (π.χ. αρακάς).
• Χρήση υποκατάστατων πρωτεΐνης.
• Κατανάλωση τροφίμων χαμηλών σε πρωτεΐνη (ορισμένα λαχανικά, φρούτα, βούτυρο, φυτικά έλαια κ.α.).

Γιατί είναι σημαντική η ποικιλία στη διατροφή;

Εάν με τη βοήθεια του διαιτολόγου σας γνωρίζετε καλά τις λίστες με τα «επιτρεπόμενα» τρόφιμα, και ίσως έχετε πλέον συνειδητοποιήσει πως το «απαγορευμένο» αμινοξύ φαινυλαλανίνη βρίσκεται στις περισσότερες επιλογές. Έτσι, πολύ γρήγορα κανείς ενδέχεται να «κουραστεί» από το ξεχωριστό, και ενδεχομένως με μικρότερη ποικιλία, διαιτολόγιο. Είναι σημαντικό να επιμείνετε και να μην εγκαταλείψετε την προσπάθειά σας για ποικιλία διατροφικών επιλογών. Καθένα από αυτά προσφέρει απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για κάθε λειτουργία του οργανισμού:

• Υδατάνθρακες: Δίνουν ενέργεια.
• Πρωτεΐνες: «Χτίζουν» το μυϊκό σύστημα, και όχι μόνο.
• Καλά λιπαρά: Συμμετέχουν στη δομή της μεμβράνης κάθε κυττάρου.
• Βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία: «Κινητοποιούν» κάθε λειτουργία του οργανισμού.

Σκεφτείτε τι θα συνέβαινε στο αυτοκίνητό σας εάν βάζατε μεν βενζίνη, αμελούσατε όμως να συμπληρώσετε με νερό το ψυγείο; Δεν θα ήταν λειτουργικό! Κάπως έτσι και ο οργανισμός χρειάζεται όλα ανεξαιρέτως τα θρεπτικά συστατικά για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Ποιος είναι ο ρόλος του υποκατάστατου πρωτεΐνης στη διατροφή;

Όπως και εάν το ονομάζετε «γάλα», «φόρμουλα» ή «υποκατάστατο πρωτεΐνης», συμβάλει στην κάλυψη των καθημερινών PKU διατροφικών αναγκών. Βασικός του στόχος είναι να αναπληρώσει τα απαραίτητα αμινοξέα εκτός της φαινυλαλανίνης. Τα τελευταία βρίσκονται κυρίως στα υπό περιορισμό τρόφιμα ζωικής προέλευσης. Θυμηθείτε πως τα αμινοξέα είναι οι δομικοί λίθοι των πρωτεϊνών, που αποτελούν μία από τις τρεις βασικές ομάδες θρεπτικών συστατικών.

Πρακτικές διατροφικές συμβουλές για κάθε ημέρα!

Μπορεί τα εμπόδια στην καθημερινή διατροφή να είναι πολλά, όμως οι παρακάτω συμβουλές θα σας βοηθήσουν να τα ξεπεράσετε.

• Στην αρχή κάθε εβδομάδας ετοιμάστε το «μενού» των επόμενων ημερών.
• Προσπαθήστε να προγραμματίσετε όχι μόνο τα κυρίως γεύματα, αλλά και τα σνακ.
• Κάντε πάντα τα ψώνια σας στο σούπερ μάρκετ με «λίστα».
• Μαγειρέψτε μεγαλύτερες ποσότητες, τις οποίες στη συνέχεια μπορείτε να κρατήσετε στην κατάψυξη για περίπου 30 με 40 ημέρες.
• Κρατήστε ένα ημερολόγιο με τα γεύματά σας! Έτσι θα αντιληφθείτε καλύτερα εάν πράγματι έχετε καταφέρει να πετύχετε την πολυπόθητη ποικιλία!

• Χρησιμοποιείστε όσο περισσότερα «χρώματα» μπορείτε στη σαλάτα σας (καρότο, λάχανο σε επιτρεπόμενα όρια πιπεριές κ.α.). Κάθε «χρωματιστό» λαχανικό σας δίνει διαφορετικά θρεπτικά συστατικά!
• Δοκιμάστε διαφορετικούς συνδυασμούς λαχανικών σε σούπες, αλλά και φρούτων σε smoothies (φρούτα με υποκατάστατο γάλακτος χαμηλό σε πρωτεΐνη).
• Χρησιμοποιείστε τα λαχανικά με «έξυπνους» τρόπους! Για παράδειγμα, μετατρέψτε τα φρέσκα κολοκυθάκια σε μακαρόνια, κόβοντάς τα σε ροδέλες σπιράλ! Η πρωτοτυπία τους θα σας εκπλήξει ευχάριστα!
• Ενσωματώστε λιγότερο αγαπημένα σας φαγητά, π.χ. κουνουπίδι, σε σάλτσες ή σούπες.
• Χρησιμοποιείστε πολλά μπαχαρικά (δυόσμος, μέντα, θυμάρι κα.α) ή σος (μαγιονέζα, σπιτική κέτσαπ κ.α.) για να δώσετε γεύση στα λαχανικά, τα μακαρόνια ή το ρύζι χαμηλής πρωτεΐνης.

• Κολλήστε στο ψυγείο μία λίστα με φωτογραφίες των επιτρεπόμενων τροφίμων, που θα σας δώσουν έμπνευση για νέους συνδυασμούς!
• Βάλτε ως προσωπικό στόχο μία με δύο φορές το μήνα να δοκιμάζετε μία νέα συνταγή.
• Δημιουργείστε ένα βιβλίο με τις αγαπημένες σας συνταγές, παραδοσιακές ή καινούριες.
• Δοκιμάστε νέες γεύσεις, «τροποποιώντας» συνταγές από διαφορετικές χώρες στις δικές σας ανάγκες.
• Πολλές από τις συνταγές για χορτοφάγους, όπως το ρύζι με λαχανικά, μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης! Θυμηθείτε να τις προσαρμόσετε στις δικές σας ανάγκες.

• Ψωμί ή άλλα αρτοσκευάσματα από αλεύρι Loprofin χαμηλό σε πρωτεΐνη.
• Βούτυρο πλήρες σε λιπαρά, μαργαρίνη, μαρμελάδα, μέλι.
• Ψητά λαχανικά χαμηλά σε πρωτεΐνη.
• Ομελέτα με λαχανικά, τηγανίτες και τοστ, παρασκευασμένα με προϊόντα Loprofin χαμηλά σε πρωτεΐνη.
• Χυμοί φρούτων με υποκατάστατο γάλακτος Loprofin.

• Σούπες λαχανικών, στις οποίες μπορείτε αν δώσετε κρεμώδη υφή χρησιμοποιώντας υποκατάστατο γάλακτος Loprofin ή αλεύρι Loprofin χαμηλά σε πρωτεΐνη.
• Επιτρεπόμενα λαχανικά ψητά ή στο wok (πιπεριές, κολοκυθάκια, μελιτζάνα, ντομάτες, καρότα). Δέστε τη σάλτσα με αλεύρι Loprofin χαμηλό σε πρωτεΐνη.
• Γεμιστά κολοκυθάκια ή ντομάτες, με ρύζι Loprofin χαμηλό σε πρωτεΐνη.
• Εκτός από τα μακαρόνια Loprofin ή το ρύζι Loprofin , δοκιμάστε εναλλακτικές λύσεις με «μακαρόνια» φτιαγμένα από ροδέλες κολοκυθιών ή καρότων.
• Συνδυάστε τα διαφορετικά επιτρεπόμενα υλικά για ετοιμάσετε διαφορετικές χρωματιστές σαλάτες! Δοκιμάστε να αναμείξετε με μακαρόνια Loprofin ή ρύζι Loprofin.
• Δημιουργήστε αλμυρά κέικ, πίτες ή πίτσα με βάση το αλεύρι Loprofin.
• Ανακαλύψτε διαφορετικούς τρόπους μαγειρέματος! Για παράδειγμα, αντί για το κλασσικό «ρύζι με λαχανικά», ετοιμάστε ένα «ριζότο λαχανικών» τσιγαρίζοντας το ρύζι με λίγο βούτυρο στην αρχή του μαγειρέματος.

• Φρούτα σε διάφορες μορφές (φρέσκα, αποξηραμένα, χυμοί, κομπόστα).
• Τσιπς αποξηραμένων φρούτων (π.χ. ροδάκινο, μήλο) ή λαχανικών (π.χ. καρότα, παντζάρι σε επιτρεπόμενα όρια).
• Χυμοί φρούτων σε επιτρεπόμενα όρια με υποκατάστατο γάλακτος Loprofin.
• Ρυζόγαλο, ή άλλες κρέμες, χρησιμοποιώντας υλικά της σειράς Loprofin.
• Σπιτικά μπισκότα ή κέικ με βάση το αλεύρι Loprofin.
• Μπαστουνάκια καρότου ή αγγουριού σε επιτρεπόμενα όρια , με ντιπ από κέτσαπ.
• Μία φέτα ψωμί από αλεύρι Loprofin με μαργαρίνη και μαρμελάδα ή 30 g τυρί χαμηλό σε πρωτεΐνη.
• Ελιές 50 g , με μπαστουνάκια καρότου ή αγγουριού επιτρεπόμενα όρια ή μικρά ντοματίνια.
• Η ώρα του σνακ είναι μία καλή στιγμή για να ενσωματώσετε στη διατροφή σας το υποκατάστατο πρωτεΐνης της Nutricia!

Τα προϊόντα της σειράς Loprofin είναι Τρόφιμα για Ειδικούς Ιατρικούς Σκοπούς για τη διαιτητική διαχείριση ενδογενών μεταβολικών νοσημάτων και άλλων καταστάσεων που χρήζουν διατροφή χαμηλή σε πρωτεΐνη, και πρέπει να χορηγούνται υπό ιατρική παρακολούθηση.

Nutricia Handout (Hungary). Nutrition of small children with phenylketonuria. // Nutricia Handout. Exchange Options. // Bernstein L, Burns C, Sailer-Hammons M, Kurtz A, Rohr F. Multiclinic Observations on the Simplified Diet in PKU. J Nutr Metab. 2017;2017:4083293. // Ford S, O’Driscoll M, MacDonald A. Living with Phenylketonuria: // Lessons from the PKU community. Mol Genet Metab Rep. 2018 Oct 18;17:57-63. // NIH. Stephanie Stremer. Appendix D: Maintaining Diet in Adolescence Adulthood Accessed 25/4/2019 https://www.nichd.nih.gov/publications/pubs/pku/sub84